Zinloos geweld als strategie van de spanning

mei 16, 2006 in Justitie

Antwerpen, 16 mei 2006

De lente van 2006: een abnormale golf van zinloos geweld. De jonge Adam G., Mariusz O. (links) en Hans van Themsche (rechts) zaaiden zinloze terreur.

De moord op Joe Van Holsbeeck op 12 april 2006 en op Luna, Oulemata en Songul op 11 mei 2006 lijken van een absurde zinloosheid. Van waar komt die plotse opwelling van geweld — temidden een relatief tolerante Belgische samenleving, die een goede economische conjunctuur meemaakt en een relatief stabiel politiek klimaat. Is het sterk gemediatiseerd geweld op deze onschuldigen louter een reeks toevalligheden? Een plotse, eigenlijk onverklaarbare criminologische anomalie?

Bende van Nijvel

Deze gespannen periode herinnert ons aan een vorige terreurperiode, toen de Bende van Nijvel dood en verderf zaaide in de Belgische supermarkten. De golf van zinloze terreur in de lente van 2006 draagt dezelfde karakteristieken als die van midden de jaren ’80: zinloos geweld, dramatische berichtgeving, schreeuw om meer veiligheid… Deze moorden hebben de schijn van een strategie van de spanning over zich.

De leden van de Bende van Nijvel blijven zogezegd onvindbaar, maar het is duidelijk dat de Staatsveiligheid, onder de auspiciën van de Central Intelligence Agency, de bende onder controle had [1]. Roger Lallemand van de Belgische Parlementaire Onderzoekscommissie, bekend als de commissie-Gladio (1990), vermoedde dat de aanslagen als doel hadden de Belgische democratie te beïnvloeden door vooral een media-effect te veroorzaken. De zinloze terreur was dus niet niet zo zinloos als ogenschijnlijk lijkt, maar bevatte een socio-politieke boodschap en diende eigenlijk als politiek chantagemiddel [2].

We kunnen ons niet van de indruk ontdoen dat de raciale teneur van de slachtpartijen tijdens de lente van 2006 evenmin uit de lucht kwam gevallen. Tijdens een televisiedebat in De Zevende Dag van zondag 30 april 2006 deelt Jos Colpin (woordvoerder van het Parket van Brussel) blijkbaar die mening. Hij benadrukt dat de berichtgeving over de moord op Joe van Holsbeeck dan wel de moord zelf van politieke recuperatie getuigt.

Staatsveiligheid onthoofd

Ondanks zijn officieuze reden voor ontslag — dat hij inlichtingen van de C.I.A. zou verwaarloosd hebben — werd Koen Dassen vermoedelijk ontslagen omdat hij in zijn gehoorzaamheid voorrang gaf aan de C.I.A. en pas daarna aan de Belgische regering.

Net zoals tijdens de jaren ’80 gebeurde dit zinloos geweld in een periode van perikelen binnen de Staatsveiligheid. De golf van zinloze terreur in Brussel en Antwerpen volgde twee maand na het ontslag van Koen Dassen als chef van de Staatsveiligheid, op 31 januari 2006.

Ondanks de slim gespeelde reden voor zijn ontslag was Dassen eigenlijk een accoliet van de C.I.A. Hij verkoos bijvoorbeeld maandenlang te liegen tegen het parlement over de landing van C.I.A.-vluchten op Belgisch grondgebied [3]. Het is ook duidelijk dat Dassen in opdracht van de Amerikaanse ambassade medeplichtig was aan de verkiezingsfraude van 2003 [4]. Nadat hooggeplaatste ambtenaren van de Staatsveiligheid tijdens de jaren ’80 in opdracht van de Amerikaanse inlichtingendiensten verantwoordelijk waren voor het beschermen van de Belgische terreurgroepen CCC en Bende van Nijvel, volgde Koen Dassen hen op als binnenlandse marionet van de C.I.A. om de Amerikaanse geheime dienst vrij spel te geven in zijn dagelijkse operaties, zoals daar zijn propaganda tegen linkse partijen, het verdraaien van verkiezingen, en helaas ook het vermoorden van mensen.

Net zoals de Bende van Nijvel een onrechtstreekse aanval was van de C.I.A. op de Belgische besluitvorming, valt te vermoeden dat deze zinloze moorden eenzelfde doel kunnen gediend hebben, namelijk een wraakoperatie voor het ontslag van Koen Dassen als officieuze C.I.A.-vertegenwoordiger waren — hetgeen in Amerikaanse ogen een gevoelig verlies van invloed betekende — en een chantagepoging inhielden om de nieuwe chef van de Staatsveiligheid te kunnen uitkiezen.

Opzettelijk geweld

12 april 2006. De Poolse moordenaars in Brussel-Centraal waren niet uit op een diefstal, maar waren van plan iemand neer te steken, zo blijkt uit interviews met de vader van Joe Van Holsbeeck. Adam G. had het moordwapen al klaar nog voor Joe werd aangemaand z’n mp3-speler af te geven. De daden van de Poolse zigeuners zijn die van jonge moordenaars — niet die van jonge dieven. Men stak niet om te straffen, of uit woede, maar om te doden. Niet één maal, maar meerdere malen deed het scherpe mes zijn werk, net zo lang tot Joe verbaasd op de grond neerzeeg.

David G.; de oudere broer van messteker Adam G., belde meteen daarna met mededader Mariusz. De in Brussel verblijvende David G. wordt als opdrachtgever of go between beschouwd voor de moord. Vreemd dat hij toch vrijgelaten wordt — hij zou minstens medeplichtig zijn. Mijns inziens moet het onderzoek naar de moord zich op de invloed van deze man concentreren. Adam G., die als twee druppels water op zijn oudere broer lijkt, houdt zelf opvallend genoeg zijn onschuld staande: hij zegt wel betrokken te zijn bij de moord, maar niet de moordenaar te zijn van Joe. Hij liet ook weten onder invloed van medicatie of drugs te hebben gehandeld.

Opvallend is de nuchtere gelaatsuitdrukking van de daders, geregistreerd op de camera’s — ‘missie volbracht’. Voor een prul dat amper een retourtje Warschau waard was werd op een uitgerekend publieke plaats, vol toeschouwers en camera’s, een gemediatiseerde steekpartij gehouden. De buit was inferieur aan het effect op het publiek.

11 mei 2006. We schrijven een maand later. Weer zo’n vreemde misdaadpiek. Ene Hans Van Themsche trekt een bloedspoor door de straten van Antwerpen. Omdat hij plots leed aan zinsverbijstering? Extreem-rechtse politici haastten zich om Van Themsche als een gek te bestempelen teneinde de daders fascistische achtergrond niet te moeten belichten. Media beschaamden zichzelf door naar voor te schuiven dat pc-spelletjes de moorden zouden geïnspireerd hebben. Over de mysterieuze schutter zegt auteur Tom Lanoye, Antwerps schrijver, in de uitzending ‘Morgen Beter’ van maandag 15 mei 2006 dat deze 18-jarige jongen volgens hem tot een subcultuur behoort.

Van Themsche wist wat hij zou gaan doen. Iets — of iemand — had de kanteling geactiveerd naar zijn wrede gedrag en dat spookte door z’n hoofd. Precies die voorbedachtheid had hem geënerveerd (een knagend geweten, voor de daad) en had hem aangezet tot dat buitensporige rookgedrag: hij wist dat er een point of no return naderde en had tegenover z’n internaat dus niets te verliezen.

Het schrijven van de brief indiceert hetzelfde: voorbedenking. Bij de aankoop van het jachtgeweer benadrukte de wapenhandelaar ten slotte hoe kalm en alledaags Van Themsche zich gedroeg.

De dood van het 2-jarige kind Luna noemde hij een geval van ‘op de verkeerde plaats en de verkeerde tijd’. Net zoals bij de steekpartij in Brussel-Centraal ging het om een dader die goed wist wat er stond te gebeuren; voorbereid was voor wat zou komen. De moorden in Brussel en Antwerpen zijn daden die enkel door voorbedachtenis vallen te verklaren.

Conclusie

Hoewel de media er alles aan deden om ons zoveel te doen slikken, was die vreemde moordgolf tijdens de Belgische lente geen kwestie van roofmoord of nog minder van psychotische opwellingen. Het waren terroriserende acties met een politieke inslag — wellicht niet voor de beïnvloedbare uitvoerders, maar wel zeker bij hoofde van de aanstekers ervan. Het klimaat van zinloze terreur uit de strategie van de spanning is herkenbaar.